Grooming, of cyberlokking, ook wel het (online) toenaderen van kinderen door een pedofiel krijgt steeds meer aandacht. Sinds de intrede van het internet, dat voor kinderen en vooral bij tieners een van de meest belangrijkste communicatie bronnen is, zijn ook de gevallen van het zogeheten cyberlokken toegenomen. Hoe kan je als ouder je kind hier het beste tegen beschermen?
Wat is grooming precies?
Grooming is letterlijk het voorbereiden of trainen van iemand voor een bepaald doel of activiteit. In dit geval gaat het om een pedofiel of cyberlokker die op het internet contact zoekt met beoogde slachtoffers, vaak met seksueel contact of andere vormen van misbruik tot doel. Grooming gebeurt vaak online, waar het gemakkelijk is om de daadwerkelijke identiteit te verbergen. Kinderen en jongeren chatten vaak of worden vrienden met onbekenden op sociale netwerken, chatrooms of gaming sites. Een belangrijke noot is dat een kind kan worden benaderd door een vreemde, maar ook een bekende, zoals een vriend, familie of professional. Groomers kunnen man, vrouw of andere jongeren zijn. Alhoewel grooming vaak online gebeurt, kan het eveneens ‘offline’ en binnen een gezin plaatsvinden. Hierbij wordt een relatie of verstandhouding (langzaam) vervormd tot een seksuele relatie. Groomers zijn vaak lastig te herkennen; ze doen zich voor als een leeftijdsgenoot, of als een behulpzame of adviserende volwassene (let ook op vrouwelijke gebruiksnamen). Ze tonen vaak begrip en empathie voor het kind en de situaties die het doormaakt, zeker op seksueel vlak. Niet alle relaties tussen groomer en kind zijn per definitie seksueel, maar in ieder geval is het raadzaam alert te zijn en zowel je kind als eventuele autoriteiten te waarschuwen.
Hoe gaat iemand te werk?
Allereerst wordt door een groomer geprobeerd om het vertrouwen van het kind te winnen. Uiteraard zijn in dit stadium de daadwerkelijke intenties van de groomer niet duidelijk. In sommige gevallen wordt zelfs geprobeerd het vertrouwen van de familie van het kind te winnen.
Manieren om vertrouwen te winnen kunnen zijn:
- Voordoen als iemand anders, bijvoorbeeld doen alsof ze dezelfde leeftijd zijn online.
- Bieden van advies en het inleven in situaties die het kind meemaakt.
- Kopen van cadeautjes.
- Gebruiken van hun professionele positie of reputatie.
Ook kan de groomer veel over ‘zichzelf’ vertellen, waardoor het kind ook meer over zichzelf deelt, wat voor een gelijke relatie zorgt. De groomer creëert een plek waar het kind terecht kan met alle vragen, problemen en emoties. Vanuit hier wordt gewerkt naar een groeiend gevoel van vertrouwen en intimiteit. Er worden veel geheimen uitgewisseld waardoor de afhankelijkheid toeneemt. In deze fase ervaart het kind de bijzondere band vaak als prettig en plezierig. De webcam kan in deze situatie geïntroduceerd worden. Nog los van seksuele handelingen. Dit gebeurt vaak zonder enige dwang. De webcam afspraken transformeren naar seksuele afspraken, waarbij groomer en kind elkaar daadwerkelijk ontmoeten. In veel gevallen voelt het kind zich dusdanig op zijn of haar gemak dat er vervolgafspraken komen. Wanneer er een band van vertrouwen groot genoeg is, proberen groomers het kind vaak te isoleren van familie en vrienden waardoor het kind zich afhankelijk van de groomer begint te voelen. Het gebruiken van ‘geheimen’ als manier om het kind bang te maken wordt vaak als manier gebruikt om controle over het kind uit te oefenen. Het kind kan gechanteerd of geïntimideerd worden, of er wordt ze een gevoel van schaamte of schuld bezorgd wanneer ze iemand over het misbruik zouden vertellen.
Risicogroepen
Slachtoffers van grooming zijn vaak meisjes tussen de 8 en de 17. Kinderen moeten oud genoeg zijn om online te zijn en moeten kunnen lezen en schrijven. Het grootste risico lopen meisjes tussen de 11 en 17 jaar. Ook jongens lopen uiteraard risico; ze zijn het meest kwetsbaar rond 16 jarige leeftijd wanneer ze twijfelen over hun geaardheid of naar manieren zoeken homoseksualiteit te openbaren. Ook seksueel geïnteresseerde kinderen, eenzame, depressieve kinderen en kinderen met een handicap zijn vaak kwetsbaar. Wanneer seksueel misbruik eerder is voorgekomen of de relatie met de ouders slecht is, is er sprake van een hoger risico. Groomers zoeken onder meer naar gebruikersnamen die flirterig overkomen of die sexueel getint zijn en/of naar openbare reacties die suggereren dat een kind kwetsbaar is of een lage eigenwaarde heeft.
Signalen
Signalen zijn vaak lastig detecteerbaar, aangezien groomers erg ver gaan om niet geïdentificeerd te worden.
- Kinderen kunnen mogelijk signalen geven van seksueel misbruik, zoals veranderingen in het gedrag of emotionele veranderingen, problemen op school of het zich terugtrekken van vrienden.
- Ze kunnen ook erg geheimzinnig voorkomen, ook over wat ze online doen.
- Ze kunnen oudere vrienden en vriendinnen hebben en op ongebruikelijke plekken afspreken.
- Wanneer ze ineens nieuwe kleding, mobiele telefoons of andere zaken hebben die ze niet kunnen of willen verklaren kan dit ook een indicatie zijn.
- Wanneer het kind wat ouder is, kan het gedrag snel verward worden met ‘normaal’ puberlijk gedrag. Let goed op gedrags- of persoonsveranderingen die lastig te verklaren zijn, of op ongepast seksueel gedrag dat ongebruikelijk is voor de leeftijd.
Voorkomen/beschermen
Veelal hebben slachtoffers niet in de gaten dat het om grooming gaat of dat het in bepaalde situaties om misbruik gaat. Zeker tieners ontwikkelen seksuele nieuwsgierigheid maar hebben nog weinig zicht op grenzen en eventuele consequenties van hun gedrag. Je kunt je kind helpen te beschermen door te praten over de risico’s, en hoe ze ook zelf signalen kunnen herkennen. Zorg ervoor dat ze zich niet hoeven te schamen en nooit bang hoeven te zijn een geheim te delen. Het kan helpen om een onderscheid te maken tussen ‘goede’ geheimen en ‘slechte’ geheimen, die het kind te allen tijden zou moeten delen.
Een aantal andere tips:
- Probeer afspraken te maken wie je kinderen (online) wel en niet accepteren als vriend.
- Ook kan de ondergoedregel helpend zijn, zeker bij jonge kinderen. Op www.ondergoedregel.nl kun je hier meer over lezen.
- Ook op school kunnen leerkrachten het onderwerp bespreekbaar maken. De website http://www.helpwanted.nl/ biedt lespakketten aan voor scholen om kinderen te leren over de gevaren van grooming.
- Wanneer je kind deelneemt aan sportclubjes of andere activiteiten in groepsverband, vraag dan naar het beleid rondom kinderbescherming.
- Let op personen die extra interesse in je kind hebben (terwijl dit niet per se logisch is), zeker wanneer ze graag alleen tijd met je kind willen doorbrengen, door ergens naartoe te gaan of op te willen passen.
- Je kunt je kind op de kindertelefoon wijzen wanneer je kind het moelijk vind om te praten met ouders of intimi. Er zijn ook chatmogelijkheden en ze bieden een forum aan: www.kindertelefoon.nl
Wanneer je twijfelt of er sprake is van grooming, of wanneer je een melding wil maken kan dat via de volgende sites.
- www.politie.nl/onderwerpen/grooming.html
- www.vraaghetdepolitie.nl
- www.politie.nl/melden/meldpunt.html
- www.meldknop.nl
- www.meldpunt-kinderporno.nl
- Meldpunt Kinderporno Nederland heeft ook initiatief genomen om mensen die zich aangetrokken voelen tot kinderen te begeleiden en hun verlangens onder controle te houden met een anonieme hulplijn www.stopitnow.nl.
- Daarnaast werkt de overheid aan een wetsvoorstel om pedolokkers in te zetten; agenten die zich voordoen als kinderen om zo pedofielen uit de tent te lokken.