Zowel een huwelijk als een geregistreerd partnerschap is een formele, wettelijke vorm van samenleven en de regels voor het ontbinden ervan zijn dan ook voor een heel groot deel gelijk. Beide moeten door de rechter ontbonden worden, met één uitzondering: geregistreerde partners zonder kinderen hebben de mogelijkheid buiten de rechter om het partnerschap te beëindigen als ze het samen eens zijn.
Woon je samen dan kun je de samenwoning beëindigen buiten de rechter om. Als je kinderen hebt ben je wel verplicht een ouderschapsplan op te stellen (daarover later meer) maar ook dat hoeft u niet door de rechter te laten vaststellen. Als je indertijd een samenlevingscontract hebt gesloten dan is het mogelijk dat je daar al bepalingen hebt opgenomen voor een eventuele beëindiging. Daar moet je je natuurlijk wel aan houden.
Hoe gaat het in zijn werk?
Als je getrouwd bent, of jullie zijn geregistreerde partners en je hebt kinderen, dan gaat de scheiding altijd via de rechter. Dat betekent ook dat je een advocaat in de arm moet nemen.
Het is belangrijk, dat je de scheiding zoveel mogelijk in harmonie probeert te regelen; dat is het beste voor je zelf en voor je partner, maar bovenal voor je kinderen.
Als dat lukt en je hebt beiden de wil er uit te komen, dan kun je samen een advocaat nemen en daar de nodige afspraken mee maken.
Denk je dat je het niet makkelijk eens kunt worden, dan kun je allebei een aparte advocaat nemen, maar je kunt dan ook voor mediation kiezen. Als je allebei de wil hebt om er samen uit te komen, maar het is moeilijk om het samen eens te worden, dan is medialtion aan te bevelen. Een mediator begeleidt mensen bij het zoeken van oplossingen bij hun problemen en meningsverschillen. Hij oordeelt niet en trekt geen partij voor een van beiden. Hij is onafhankelijk. Hij of zij lost dus de problemen niet voor je op. Je moet er zelf uitkomen, maar hij of zij begeleidt je daarbij. Mediation heeft het voordeel dat het meestal sneller gaat dan een procedure met twee advocaten en minder duur is. Een mediator heeft ook oog voor de onderlinge verhoudingen, zodat de kans groter is dat ook na de scheiding de verhouding met je dan ex-partner goed blijft. Je kunt bij veel advocatenkantoren ook terecht voor mediation.
Lukt mediation ook niet, dan blijft alleen nog over dat je beiden een eigen advocaat neemt. Hou er dan rekening mee dat dat lang kan duren en dat het je veel geld kost. Als je weinig geld hebt, kun je kijken of je recht hebt op een pro deo advocaat. Voor informatie daarover kun je terecht bij een advocatenkantoor of een bureau voor rechtshulp.
Uiteindelijk spreekt de rechter de scheiding uit. Als dat gebeurd is moet je de gemeente waar je woont op de hoogte stellen van je scheiding.
Wat moet je regelen?
De advocaat, of de mediator, zal alle onderdelen ongetwijfeld aan de orde stellen. Hieronder een korte opsomming van de belangrijkste zaken.
Uit huis gaan of niet?
Een belangrijke beslissing, als het eenmaal vaststaat dat je gaat scheiden is de vraag of je beide voorlopig in je huis blijft wonen, of dat een van beide naar elders gaat. Als dat laatste het geval is, moet besloten worden wie in het huis blijft wonen en voor wie andere woonruimte gezocht gaat worden. Dat is afhankelijk van hoe de onderlinge verhouding is, of je huis zich er voor leent om elk je eigen ruimte te kunnen bewonen en of je al dan niet makkelijk andere woonruimte kunt vinden.
Je moet als je apart gaat wonen ook voorlopige afspraken maken over de kinderen en de financiën.
Verdeling van bezit
In de tweede plaats moet je je bezittingen scheiden. Als je op huwelijkse voorwaarden getrouwd bent, kan het ingewikkeld zijn om dit allemaal uit te zoeken. Er zijn verschillende huwelijkse voorwaarden en je kunt het beste een deskundige inhuren om een en ander te regelen.
Maar ook als je in gemeenschap van goederen getrouwd bent kan het verdelen van de bezittingen ingewikkeld zijn. Wat doe je met het huis, als je een eigen huis hebt? Het is niet altijd noodzakelijk het huis te verkopen; je kunt het, als de financiën het toelaten, ook zo regelen dat één van beide partners in het huis blijft wonen. Dat zal vaak degene zijn bij wie de kinderen blijven wonen.
Zowel de bezittingen als de financiële middelen moeten verdeeld worden.
Financiële aangelegenheden
Maar er zijn ook andere financiële zaken te regelen, zoals alimentatie, kinderalimentatie, pensioenaanspraken en dergelijke. Over partneralimentatie en kinderalimentatie kun je op deze site artikelen lezen, die daar dieper op in gaan. Het berekenen van alimentatie is ingewikkeld en de advocaat kan je daarbij helpen.
Bij afspraken over het recht op pensioen gaat het om vragen als hoe de partner die het minst werkt en de meeste zorg voor de kinderen op zich genomen heeft, toch een redelijk deel van het totale pensioen dat beide partners hebben opgebouwd, kan krijgen.
De kinderen
En tenslotte, maar misschien wel het belangrijkste, is de toekomst van je kinderen. Sinds een aantal jaren is het verplicht bij de scheiding een ouderschapsplan op te stellen. Dat geldt altijd als je kinderen hebt, zowel als getrouwd bent, geregistreerd partner bent, of als je samenwoont en samen het gezag over je kinderen hebt.
In dat ouderschapsplan worden zaken vastgelegd als de omgangsregeling met de kinderen; wie voor de kinderen zorgt: of dat één van de ouders is, of dat ze de zorg elk voor een deel op zich nemen (co-ouderschap). Daarnaast wordt eventuele kinderalimentatie daarin geregeld en worden afspraken gemaakt over hoe je elkaar informeert over belangrijke beslissingen rond de kinderen, bijvoorbeeld zaken als schoolkeuze. Deze onderdelen moeten verplicht worden opgenomen in het ouderschapsplan. Maar het is ook goed om afspraken over de opvoeding in het ouderschapsplan op te nemen en over de omgang met andere familie, zoals opa’s en oma’s.
Tot slot
In dit artikel is in vogelvlucht behandeld wat er bij een scheiding komt kijken. Er zijn veel onderwerpen waar nog veel meer over te zeggen valt. Over alimentatie en kinderalimentatie zijn op deze website artikelen te vinden.
Aangegeven is dat elke samenlevingsvorm zijn eigen regelingen heeft als je uit elkaar gaat en daar is maar heel kort over gesproken.
Ook valt er veel meer te vertellen over bijvoorbeeld co-ouderschap en, om iets heel anders te noemen, wat het betekent als je een eigen bedrijf hebt en gaat scheiden.
We hebben het hier alleen gehad over een volledige definitieve scheiding. Maar er bestaat ook de scheiding van tafel en bed, waarbij je wel allebei zelfstandig verder gaat en daar regelingen voor treft, maar nog wel officieel getrouwd blijft. We komen op deze zaken wellicht in andere artikelen op terug.
Scheiden is niet makkelijk en de periode waarin de scheiding geregeld wordt, is turbulent en vol emoties. Maar probeer je gevoelens te beheersen en er samen zo goed mogelijk uit te komen. Natuurlijk zul je je partner verwijten maken. Maar bedenk, dat hoe je het ook probeert, het soms gewoon niet lukt om bij elkaar te blijven en dat je beiden nu eenmaal bent zoals je bent, beiden met je goede kanten en je gebreken. Als het je lukt om de scheiding op een goede manier af te ronden, dan zul je zelf, en je partner ook, beter in staat zijn een nieuwe start te maken met je leven en vooruit te kijken. En vergeet niet dat het voor je kinderen verschrikkelijk belangrijk is, dat jullie op goede voet met elkaar blijven staan. Dat zal hun het gevoel van veiligheid geven dat ze nodig hebben, omdat voor hun misschien nog wel meer als voor jezelf geldt, dat de periode van de scheiding en het leven daarna, heel verwarrend is en ze angstig kan maken. En dat is iets wat geen enkele ouder wil!