Als je gaat scheiden is dat ook voor je kinderen een ingrijpende gebeurtenis. Bovendien moet je met elkaar in die moeilijke periode afspraken maken over hoe je de zorg voor je kinderen in de toekomst, als jullie niet meer bij elkaar zijn, regelt. Er komt dus veel op je af en je moet ook in het belang van de kinderen de zaken goed regelen. Het ouderschapsplan is bedoeld om afspraken daarover vast te leggen. Sinds 2009 is het maken van een ouderschapsplan zelfs in veel gevallen verplicht, omdat ook de overheid er veel belang aan hecht dat er voor de kinderen goede regelingen worden getroffen. Men hoopt op deze manier het aantal problemen dat ontstond bij scheiding rond de verzorging en de omgang met de kinderen te verminderen.
Verplicht ouderschapsplan
Het opstellen van een ouderschapsplan is verplicht als je minderjarige kinderen hebt en :
- wanneer je getrouwd bent en gaat scheiden
- bij scheiding van tafel en bed
- bij het beëindigen van geregistreerd partnerschap
- bij het beëindigen van samenwonen als jullie samen het ouderlijk gezag hebben.
Het ouderschapsplan moet meegestuurd worden bij de aanvraag van de scheiding bij de rechter. Als de rechter de echtscheidingsconvenant vaststelt, stelt hij daarmee ook het ouderschapsplan vast. De afspraken, die gemaakt zijn worden daarmee bindend, je kunt er niet zo maar van afwijken.
De inhoud van het ouderschapsplan
De wet schrijft voor dat in het ouderschapsplan in ieder geval afspraken staan over:
- de verdeling van de zorg en opvoeding van de kinderen of, als een van beide voor de kinderen gaat zorgen, de omgangsregeling met de kinderen
- hoe je met elkaar overlegt en hoe je elkaar informeert over belangrijk onderwerpen (zoals schoolkeuze)
- de verdeling van de kosten van verzorging en opvoeding, de hoogte van kinderalimentatie
Bij het eerste punt gaat het over zaken als co-ouderschap of niet, de periode dat de kinderen bij de ene ouder en bij de andere, hoe vaak bij de omgangsregeling de niet verzorgende ouder de kinderen ziet en dergelijke. Ook kun je hierbij denken aan de vraag wie de kinderen haalt en brengt als ze van de ene ouder naar de andere gaan en dergelijk.
Ook al regel je van alles, er zal altijd overleg tussen de ouders nodig zijn over belangrijke beslissingen in het leven van het kind. Daarom is het tweede punt van belang: je maakt daarin afspraken over hoe je dat overleg samen aangaat en waarover en wanneer de ene ouder de andere informeert.
Ten slotte moet je natuurlijk hele heldere afspraken maken over de verdeling van de kosten. Onenigheid daarover ligt altijd op de loer en kan tot grote problemen leiden.
Verder kun je naar eigen keuze meer zaken opnemen in het ouderschapsplan. Je kunt bij de omgangsregelingen bijvoorbeeld ook iets opnemen over de relatie van de kinderen met hun opa’s en oma’s en ooms en tantes van beide kanten.
Je kunt behalve alleen de verdeling van de zorg en opvoeding ook dingen opnemen over hoe je het kind wilt opvoeden, hoe je omgaat met lidmaatschappen van verenigingen en clubs en dergelijke.
Als het gaat om het informeren van elkaar kun je denken aan informatie die door de school aan de ene ouder gegeven wordt, en van andere instanties en clubs die bij je kind betrokken zijn.
Je moet het ouderschapsplan in overleg met je kinderen opstellen en ook in het ouderschapsplan opnemen hoe je dat hebt gedaan. De rechter zal nagaan of dat gebeurd is. Kinderen vanaf twaalf jaar hebben hoorrecht, jongere kinderen worden alleen gehoord als de rechter dat noodzakelijk vindt.
Wijzigingen in het ouderschapsplan
Kinderen groeien op en worden ouder en dus verandert er voortdurend van alles. In plaats van te proberen om meteen alles voor de toekomst te regelen en vast te leggen, kun je beter afspreken om op gezette tijden, bijvoorbeeld één keer per jaar, bij elkaar te gaan zitten om te bekijken of het ouderschapsplan aanpassing nodig heeft. Je kunt dan ook eventuele problemen beter met elkaar regelen, bijvoorbeeld als het met je kind anders loopt dan je verwacht had, of als een van je kinderen problemen heeft – hoewel je natuurlijk als het acuut is, niet op een vaste afspraak moet wachten!
Je kunt de wijzigingen met zijn tweeën vaststellen; je hoeft niet opnieuw naar de rechter. Het is wel goed de nieuwe afspraken op papier te zetten en beide te ondertekenen.
Problemen met het ouderschapsplan
Allereerst is er de mogelijkheid dat het de ouders niet lukt het samen eens te worden over het ouderschapsplan. Je kunt dan proberen een mediator in te huren om de problemen uit de weg te ruimen. De rechter kan mediation ook opleggen als ouders er bij de scheiding niet uitkomen.
Het kan ook zijn dat het ouderschapsplan wel samen is opgesteld en vastgesteld maar dat er later onenigheid ontstaat, omdat bijvoorbeeld één van de ouders zich niet aan de afspraken houdt.
Het is dan mogelijk, als de conflicten hoog oplopen, een beroep te doen op de jeugdzorg of op het maatschappelijk werk voor omgangsbegeleiding. De omgangsbegeleiding is voor de niet-verzorgende ouder en het kind, tot de leeftijd van 12 jaar. Dat kan op vrijwillige basis maar als jullie echt grote problemen met elkaar hebben, kan de rechter dat ook opleggen. De omgangsbegeleiding kan een half jaar duren; er wordt van uitgegaan dat in die tijd de ouders weer een manier hebben gevonden om om te gaan met de problemen. Omgangsbegeleiding vindt plaats in omgangshuis. Er worden vaste afspraken gemaakt over het tijdstip en de frequentie van het bezoek en die komen in een contract te staan, samen met eventuele andere afspraken. .
Opstellen ouderschapsplan
Hoe stel je een ouderschapsplan op? Gelukkig zijn er op internet voorbeelden van een ouderschapsplan te vinden. Omdat het uiteindelijk een plan is dat samen met de echtscheidingsconvenant door de rechter wordt vastgesteld zul je zien dat het een juridisch karakter heeft. Op de website https://rechtwijzer.modria.com/ vindt je een handige, duidelijke manier om zelf het echtscheidingsplan en het ouderschapsplan online op te stellen. Let op: er zijn wel kosten aan verbonden.
Zaken die in het ouderschapsplan moeten worden opgenomen zijn:
- waar gaan de kinderen wonen, en hoe regel je het co-ouderschap of de omgangsregeling; wie brengt en haalt ze als ze van de een naar de ander gaan; hoe doe je het in vakanties en op feestdagen
- afspraken over de opvoeding: welke normen en regels gelden er en hoe voorkom je dat ze bij de één heel anders opgevoed worden als bij de ander; hoe brengen kinderen hun vrije tijd door; hoe regel je lidmaatschappen van verenigingen en dergelijke
- geldzaken: wie betaalt wat en hoe is de kinderalimentatie geregeld
- hoe regel je het onderling overleg en informatie, bijvoorbeeld over de voortgang op school (wie gaat er naar de ouderavonden en hoe wordt de ander geïnformeerd), maar ook over hoe het ouderschapsplan werkt en op welke manieren je problemen er over oplost.
- hoe verloopt het contact met de rest van de familie (opa’s, oma’s, neefjes en nichtjes) en hoe ga je daar mee om als één van de ouders overlijdt
- afspraken over eventuele verhuizingen.
Ouderschapsplan een goed hulpmiddel bij scheiding
Het lijkt dan misschien ingewikkeld en zeker als je de voorbeelden op internet ziet, maar uiteindelijk biedt het ouderschapsplan en de voorbeelden daarvan een goede manier om de afspraken over hoe je met de kinderen omgaat nadat jullie uit elkaar gaan vast te leggen. De voorbeelden geven houvast en zorgen ervoor dat je geen dingen over het hoofd ziet. Uiteindelijk is het voor jullie en vooral voor je kinderen heel goed dat er een ouderschapsplan wordt opgesteld!