Als vrouw beschik je over een lichaam dat je in staat stelt om de mooiste taak van je leven te vervullen: het dragen van je nog ongeboren kind. Je lichaam verandert en groeit naar de volwassenheid om zich uiteindelijk voor te bereiden op het moederschap. Maar hoe werkt de vrouwelijke anatomie? Hoe bereken je de menstruatiecyclus en wat is ovuleren?
Hoe werkt de ovulatie?
De inwendige organen van het vrouwelijke voortplantingssysteem bevinden zich in jouw onderbuik. In de eierstokken worden de eicellen bewaard en vervolgens losgelaten. Maandelijks ontwikkelen zich circa 20 eicellen (zgn. follikels). De vooraan liggende follikel bevat de eicel die zich het snelst zal ontwikkelen, waarna de anderen verdwijnen. Een gerijpte eicel is ongeveer half zo groot als een zandkorrel, maar tegelijk toch de grootste cel die op dat moment in je lichaam aanwezig is.
De eicellen gaan via de eileiders naar de baarmoeder. Na de ovulatie heeft het endometrium (verdikte bekleding van de baarmoeder) een uiterlijk dat lijkt op een spons. Het is dan klaar om een bevruchte eicel te ontvangen, waarmee de eerste belangrijke stap wordt gezet in de zwangerschap. De baarmoeder van circa 50 gram zal tijdens de daaropvolgende negen maanden in gewicht toenemen tot ongeveer 1 kilo. Dankzij de gespierde wand, waarvan de baarmoeder voorzien is, kan deze meegroeien met de ontwikkeling van je baby. Aan de onderzijde van dit belangrijk orgaan zit de baarmoederhals die uitmondt in de vagina. De centrale opening hiervan zal verwijden tijdens de bevalling zodat het kind op de wereld kan worden gebracht.
Menstruatiecyclus berekenen
De basis van het vrouwelijke voortplantingsproces is de menstruatie. Deze cyclus begint op de eerste dag van je menstruatie en eindigt op de dag die vooraf gaat aan je volgende menstruatie. Omstreeks de veertiende dag van je cyclus zal een gerijpte eicel worden vrijgelaten uit de eierstokken. We spreken dan over de ovulatie oftewel de eisprong). Tenzij je zwanger bent, zal de menstruatiecyclus iedere maand terugkomen en gemiddeld circa 28 dagen duren. Dit kan echter bij iedere vrouw anders zijn. Zolang je een regelmatige cyclus hebt die tussen 23 en 35 dagen duurt en er maandelijks niet meer dan 7 dagen verschil zit tussen de komst van de menstruatie, kan je spreken over een normale cyclus. De duur van de menstruatie (3 tot 5 dagen) doet er niet echt toe, zolang er maar sprake is van regelmaat.
Bij een afwijkende menstruatiecyclus kan het moeilijker zijn om zwanger te worden. Je weet dan immers niet wanneer de eisprong zal plaatsvinden. In deze gevallen kan je bijvoorbeeld gebruik maken van ovulatietests die voorspellen wanneer je het meest vruchtbaar bent. Daarnaast kan je je follikels regelmatig laten controleren door een specialist. Zowel bij een zeer lange cyclus (bijv. meer dan 35 dagen tussen de menstruatie) als bij een korte cyclus, is het aan te raden om je te laten begeleiden door een arts.
Er zijn nog een aantal andere mogelijkheden om zelf na te gaan of en wanneer je vruchtbaar bent. Zo kan je bijvoorbeeld iedere dag (op hetzelfde tijdstip) je temperatuur meten. Het hormoon progesteron zal er immers voor zorgen dat je lichaamstemperatuur, meteen na de eisprong stijgt met 0,2 graden. Je temperatuur zal dan ook op deze hoogte blijven tot de volgende menstruatie begint. Houd er echter rekening mee dat de temperatuursverhoging eigenlijk aangeeft dat de ovulatie al heeft plaatsgevonden (dus dat er meteen werk aan de winkel is). Ook kan een lichte verhoging van je temperatuur te wijten zijn aan andere factoren zoals een verkoudheid of stress.
Een meer betrouwbare manier om er achter te komen of je vruchtbaar bent, is het controleren van je vaginale afscheiding. Tijdens je menstruatiecyclus verandert de consistentie en de verschijning van de afscheiding. Als je je daar van bewust bent en de veranderingen kan herkennen, beschik je over een heel goede vruchtbaarheidsindicator.
Wat te doen tegen menstruatiepijn?
Iedere vrouw weet, en accepteert het feit, dat de menstruatie bij het vrouwelijk lichaam hoort en dat dit maandelijks tot enige ongemakken kan leiden. Voor de ene vrouw is het gewoon een kwestie van wat praktische ongemakken, terwijl een andere vrouw extreme pijnen doormaakt, vaak gepaard met overvloedig bloedverlies. Vooral voor de vrouwen die te maken hebben met een onregelmatige cyclus, blijken de menstruatiepijnen veel heviger te zijn.
Het is nochtans belangrijk om te beseffen dat het geen natuurlijke gang van zaken is om iedere maand zoveel pijn te hebben. Het kan immers een signaal zijn voor een andere medische aandoening zoals endometriose, PID, fibromyomen of een schildklierziekte. Deze ziekten kunnen een basis vormen voor onvruchtbaarheid en vragen dan ook om grondig onderzoek en een goede opvolging.
Hoewel je als vrouw wellicht een aantal pijnlijke menstruatie ongemakken voor lief moet nemen, zijn er gelukkig wel een aantal hulpmiddelen die de menstruatie symptomen wat kunnen verlichten. Enkele tips zijn:
- Leg een warmtebron, zoals een kruik of een kersenpittenzak, op je buik;
- Omdat stress de pijn nog verergert kan je ontspanningsoefeningen doen om de stress in je lichaam te verminderen;
- Ga tijdens de meest pijnlijke dagen zwemmen, lopen of fietsen. Hoewel je er misschien niet echt iets voor voelt om op die dagen dergelijke activiteiten te doen, is het wel een ideale mogelijkheid om endorfine (een natuurlijke pijnstiller) vrij te laten komen in je lichaam;
- Acupunctuur kan de pijn verminderen, waardoor je minder aangewezen bent op medicatie zoals paracetamol en aspirine;
- Bepaalde voedingsmiddelen die rijk zijn aan magnesium, vitamine E en vitamine B1 hebben een pijnstillende werking.
Menstruatie en zwanger worden
Houd ook iedere maand weer in je achterhoofd dat je menstruatie niet meteen het leukste aspect is aan het “vrouw-zijn”, maar dat het tegelijk ook onderdeel uitmaakt van het voortplantingsproces. Al die honderden keren dat je in je leven te maken krijgt met de menstruatie, kan niet op tegen het geweldige besef dat jouw lichaam in staat is om jouw eigen kindje te dragen en te beschermen tijdens de zwangerschap.